بررسی آداب و رسوم نوروزی در شیراز
پیشواز نوروز: خانه‌تکانی و خرید
خانه‌تکانی یکی از مهم‌ترین رسوم نوروزی در شیراز است. مردم این شهر چند هفته قبل از فرارسیدن نوروز، به تمیز کردن خانه‌ها و خریدن لباس‌های نو می‌پردازند. زنان خانه با شوق و ذوق به تمیز کردن گوشه و کنار خانه مشغول می‌شوند و مردان نیز در امور خرید و آماده‌سازی وسایل مورد نیاز مشارکت می‌کنند. خرید لباس نو و وسایل تازه برای اعضای خانواده بخشی از این رسوم است که نشان‌دهنده تازه شدن و نو شدن در سال جدید است.
چیدن سفره هفت‌سین
سفره هفت‌سین یکی از اصلی‌ترین نمادهای نوروز است که در شیراز با دقت و سلیقه فراوان چیده می‌شود. هفت‌سین شامل سبزه، سمنو، سیر، سرکه، سنجد، سیب و سماق است که هر یک نماد خاصی دارند. علاوه بر این‌ها، قرآن، آینه، شمع، تخم‌مرغ رنگی و ماهی قرمز نیز بر سر سفره قرار می‌گیرند. خانواده‌ها با جمع شدن دور سفره هفت‌سین، لحظه تحویل سال را با دعا و نیایش آغاز می‌کنند و از خداوند سالی پر برکت و خوشی طلب می‌کنند.
مراسم تحویل سال
مراسم تحویل سال در شیراز با حضور خانواده‌ها در کنار هم برگزار می‌شود. مردم شیراز در این لحظه با روشن کردن شمع و خواندن دعای تحویل سال، آغاز سال نو را جشن می‌گیرند. این مراسم اغلب با پخش سرودهای ملی و مذهبی از رسانه‌ها همراه است و حال و هوای خاصی به این لحظه می‌بخشد. پس از تحویل سال، اعضای خانواده یکدیگر را در آغوش می‌گیرند و عید را تبریک می‌گویند.
دید و بازدیدهای نوروزی
یکی از اصلی‌ترین آداب و رسوم نوروزی در شیراز، دید و بازدید از اقوام و دوستان است. مردم این شهر با شروع سال نو، به دیدار بزرگان خانواده می‌روند و با احترام به آن‌ها عید را تبریک می‌گویند. این دید و بازدیدها فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی است و همچنین زمینه‌ای برای تجدید دوستی‌ها و رفع کدورت‌ها فراهم می‌کند. معمولاً در این بازدیدها، شیرینی‌ها و آجیل‌های مخصوص نوروز سرو می‌شود و صحبت‌های گرم و دوستانه فضای مهمانی‌ها را پر می‌کند.
جشنواره‌های نوروزی
شیراز با برگزاری جشنواره‌های مختلف نوروزی، حال و هوای خاصی به این ایام می‌بخشد. جشنواره‌هایی همچون نمایشگاه‌های صنایع دستی، موسیقی محلی و نمایش‌های خیابانی از جمله برنامه‌هایی هستند که در ایام نوروز برگزار می‌شوند. این جشنواره‌ها نه تنها به معرفی فرهنگ و هنر محلی کمک می‌کنند بلکه فرصتی برای تفریح و سرگرمی خانواده‌ها فراهم می‌کنند. باغ‌های تاریخی شیراز همچون باغ ارم و باغ دلگشا در این ایام میزبان برنامه‌های متنوع فرهنگی و هنری هستند.
سیزده‌بدر
سیزده‌بدر یکی از رسوم پایانی نوروز است که در شیراز نیز با شور و نشاط خاصی برگزار می‌شود. مردم شیراز در این روز به دامن طبیعت می‌روند و با برپایی پیک‌نیک و بازی‌های محلی، روز خود را سپری می‌کنند. در این روز، مردم با گره زدن سبزه‌ها و انداختن آن‌ها به آب، آرزوهای خود را بیان می‌کنند و امیدوارند که سال جدید برایشان پر از خوشی و برکت باشد. سیزده‌بدر فرصتی برای دوری از کار و زندگی روزمره و نزدیکی به طبیعت است.
غذاهای نوروزی
غذاهای نوروزی نیز بخشی از آداب و رسوم این ایام در شیراز هستند. سبزی پلو با ماهی، کوکو سبزی و انواع آش‌های محلی از جمله غذاهایی هستند که در سفره‌های نوروزی مردم شیراز یافت می‌شوند. این غذاها علاوه بر طعم و مزه خوب، نمادهایی از سرسبزی، برکت و فراوانی در سال جدید هستند. همچنین شیرینی‌های محلی همچون کلوچه‌های شیرازی و مسقطی نیز در ایام نوروز پخته و سرو می‌شوند.
نواختن سازهای محلی و اجرای موسیقی
موسیقی و نواختن سازهای محلی نیز بخشی از جشن‌های نوروزی در شیراز است. نوازندگان محلی با نواختن سازهایی همچون نی، تار و دف، حال و هوای خاصی به جشن‌ها می‌بخشند. این موسیقی‌ها که اغلب شامل نغمه‌های محلی و سنتی هستند، نمایانگر فرهنگ و هنر غنی مردم شیراز است. مراسم‌های موسیقی زنده در باغ‌های تاریخی و فضاهای عمومی، فرصتی برای نمایش هنر موسیقی محلی فراهم می‌کند و مردم با شادی و نشاط به استقبال سال جدید می‌روند.
تهیه و تزیین سفره‌های نذری
در شیراز، برخی از خانواده‌ها به نذر و نیاز در ایام نوروز اعتقاد دارند و به همین دلیل سفره‌های نذری تدارک می‌بینند. این سفره‌ها معمولاً شامل انواع غذاها و خوراکی‌هاست که بین نیازمندان توزیع می‌شود. این اقدام نیکوکارانه نه تنها به تقویت همبستگی اجتماعی کمک می‌کند بلکه بخشی از فرهنگ نیک‌اندیشی و سخاوت مردم شیراز را نیز به نمایش می‌گذارد.
گردشگری نوروزی
شیراز با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوان، یکی از مقاصد محبوب گردشگری در ایام نوروز است. گردشگران از سراسر ایران و جهان به شیراز می‌آیند تا از بناهای تاریخی همچون تخت جمشید، حافظیه، سعدیه و ارگ کریم‌خان بازدید کنند. باغ‌های معروف شیراز نیز در این ایام پر از بازدیدکنندگان است و فضای سبز و زیبای آن‌ها حال و هوای خاصی به گردشگران می‌بخشد. همچنین بازار وکیل، یکی از مراکز خرید و فروش معروف شیراز، در ایام نوروز پر از شور و حال است و مردم به خرید سوغات و صنایع دستی مشغول می‌شوند.
جشن‌های محلی و روستایی
در حومه شیراز و روستاهای اطراف، جشن‌های محلی نوروزی با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود. این جشن‌ها که معمولاً شامل رقص‌های محلی، بازی‌های سنتی و پخت نان و شیرینی‌های محلی است، نمایانگر فرهنگ بومی و سنت‌های قدیمی این مناطق است. مردم روستاها با برگزاری این جشن‌ها، به استقبال سال جدید می‌روند و ضمن حفظ سنت‌های قدیمی، فضای شادی و نشاطی را در جامعه ایجاد می‌کنند.
شعرخوانی و نقل حکایات
شعرخوانی و نقل حکایات نیز بخشی از رسوم نوروزی در شیراز است. مردم این شهر که به واسطه شعرای بزرگی همچون حافظ و سعدی شهرت دارند، در ایام نوروز به خواندن اشعار و نقل حکایات قدیمی می‌پردازند. این مراسم‌ها که معمولاً در جمع‌های خانوادگی و دوستانه برگزار می‌شود، فرصتی برای یادآوری حکمت‌ها و آموزه‌های گذشتگان و همچنین تقویت روحیه فرهنگی و ادبی مردم فراهم می‌کند.
نقش کودکان و نوجوانان در مراسم نوروزی
کودکان و نوجوانان نیز در مراسم نوروزی شیراز نقش فعالی دارند. آن‌ها با پوشیدن لباس‌های نو و شرکت در بازی‌ها و سرگرمی‌های مختلف، به جشن‌ها رنگ و بوی خاصی می‌بخشند. از جمله فعالیت‌های محبوب کودکان در ایام نوروز، بازی‌های سنتی و محلی، شرکت در مسابقات ورزشی و شرکت در نمایش‌های خیابانی است. این فعالیت‌ها نه تنها برای کودکان شادی و سرگرمی به همراه دارد بلکه به آن‌ها کمک می‌کند تا با فرهنگ و آداب و رسوم قدیمی آشنا شوند.
