بررسی برخی از مهم‌ترین سنت‌ها و آداب و رسوم مردم گیلان
نوروز
نوروز، جشن باستانی ایرانیان و آغاز سال نو، در گیلان با شکوه و عظمت ویژه‌ای برگزار می‌شود. خانه‌تکانی، خرید لباس نو، چیدن سفره هفت‌سین و دید و بازدید از اقوام و دوستان از جمله آداب نوروزی در گیلان است. سفره هفت‌سین، با سبزه، سیب، سیر، سکه، سنجد، سماق و سرکه تزئین می‌شود و هر یک از این اقلام نمادی از برکت، سلامت و خوشبختی در سال جدید است. مردم گیلان در روزهای نوروز با حضور در طبیعت و برگزاری پیک‌نیک‌های خانوادگی، به استقبال بهار می‌روند و از زیبایی‌های طبیعی این منطقه بهره‌مند می‌شوند.
چهارشنبه‌سوری
چهارشنبه‌سوری، جشن آتش و روشنایی، یکی از مراسم‌های مهم پیش از نوروز است که در گیلان با شور و هیجان خاصی برگزار می‌شود. مردم گیلان در شب چهارشنبه آخر سال با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن، این جشن را گرامی می‌دارند. این مراسم نمادی از پاکسازی و دفع بلاها و استقبال از سال نو با انرژی و شادی است. علاوه بر این، مراسم‌هایی مانند قاشق‌زنی و خواندن اشعار و ترانه‌های محلی نیز در این شب برگزار می‌شود.
در گیلان، قاشق‌زنی به این صورت است که کودکان و نوجوانان با پوشاندن صورت‌های خود و با در دست داشتن قاشق و کاسه به درب خانه‌ها می‌روند و صاحب خانه با شیرینی و تنقلات از آن‌ها پذیرایی می‌کند.
سیزده‌بدر
سیزده‌بدر، یکی دیگر از جشن‌های بهاری است که در روز سیزدهم فروردین برگزار می‌شود. مردم گیلان در این روز به طبیعت می‌روند و با برگزاری پیک‌نیک‌های خانوادگی، از هوای بهاری و مناظر زیبا لذت می‌برند. انداختن سبزه هفت‌سین به آب و گره زدن سبزه‌ها از جمله آداب این روز است که نمادی از دور کردن نحسی و درخواست خوشبختی و شادکامی برای سال جدید است. سیزده‌بدر فرصتی است برای تجدید دیدار با خانواده و دوستان و بهره‌مندی از زیبایی‌های طبیعت گیلان.
جشن گل‌گلاب
جشن گل‌گلاب یکی دیگر از جشن‌های بهاری است که در گیلان برگزار می‌شود. این جشن به مناسبت آغاز فصل بهار و شکوفایی گل‌ها و گیاهان برگزار می‌شود. مردم گیلان در این جشن با جمع‌آوری گل‌های بهاری و تهیه گلاب، از طبیعت بهره‌مند می‌شوند و با برگزاری مراسم‌های محلی و اجرای موسیقی و رقص‌های سنتی، این جشن را گرامی می‌دارند. جشن گل‌گلاب نمادی از شکرگزاری به درگاه الهی به خاطر نعمت‌های طبیعت است.
عید فطر
عید فطر، جشن پایان ماه رمضان، یکی از مهم‌ترین مناسبت‌های مذهبی در گیلان است که با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود. مردم گیلان در این روز با حضور در مساجد و اقامه نماز عید، این روز را گرامی می‌دارند. پس از نماز عید، مردم به دید و بازدید از اقوام و دوستان می‌پردازند و با پذیرایی از مهمانان با انواع شیرینی‌ها و غذاهای محلی، این جشن را جشن می‌گیرند. تهیه و توزیع نذری‌ها و کمک به نیازمندان از جمله آداب مهم عید فطر در گیلان است.
نمایش‌های محلی و آئین‌های نمایشی
طبق گفته سایت بوستان در فصل بهار و به مناسبت‌های مختلف، نمایش‌های محلی و آئین‌های نمایشی نیز در گیلان برگزار می‌شود. این نمایش‌ها که با استفاده از موسیقی و رقص‌های محلی اجرا می‌شوند، به معرفی فرهنگ و هنر بومی گیلان کمک می‌کنند. نمایش‌های محلی مانند «تکم‌گردانی» و «نوروزخوانی» از جمله این آئین‌ها هستند که با حضور گسترده مردم و با شور و هیجان خاصی برگزار می‌شوند. این نمایش‌ها نمادی از زنده‌بودن فرهنگ و هنر محلی و تلاش برای حفظ و ترویج آن هستند.
خوراکی‌ها و شیرینی‌های محلی
یکی از ویژگی‌های برجسته جشن‌های بهاری در گیلان، استفاده از خوراکی‌ها و شیرینی‌های محلی است. انواع شیرینی‌ها و غذاهای محلی که با مواد تازه و طبیعی تهیه می‌شوند، در این جشن‌ها سرو می‌شوند. «نان‌برنجی»، «کلوچه فومن»، «رشته‌خشکار» و «ترشه‌تره» از جمله خوراکی‌های معروف گیلان هستند که در جشن‌های بهاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این خوراکی‌ها نه تنها به جشن‌ها رنگ و بوی محلی می‌بخشند، بلکه نشان‌دهنده تنوع و غنای فرهنگ غذایی گیلان نیز هستند.
موسیقی و رقص‌های محلی
موسیقی و رقص‌های محلی نقش بسیار مهمی در جشن‌های بهاری گیلان دارند. در طول این جشن‌ها، نوازندگان محلی با نواختن سازهای سنتی مانند «تنبور»، «دف» و «سرنا»، فضای جشن را شاد و مفرح می‌کنند. رقص‌های محلی که به صورت گروهی اجرا می‌شوند، بخشی از فرهنگ و تاریخ این منطقه هستند و به جشن‌ها جلوه‌ای خاص می‌بخشند. یکی از رقص‌های معروف در گیلان، «رقص شیش‌خان» است که با حرکات هماهنگ و ریتمیک اجرا می‌شود.
نقش بزرگان و ریش‌سفیدان
بزرگان و ریش‌سفیدان محلی نقش مهمی در برگزاری و نظارت بر جشن‌های بهاری در گیلان دارند. حضور این افراد به مراسم اعتبار و رسمیت می‌بخشد و نشان‌دهنده احترام به سنت‌ها و ارزش‌های فرهنگی است. بزرگان و ریش‌سفیدان معمولاً در مراحل مختلف جشن‌ها، از جمله مراسم‌های نوروزی، چهارشنبه‌سوری و سیزده‌بدر، حضور دارند و با مشاوره و راهنمایی‌های خود به خانواده‌ها کمک می‌کنند.
تزئینات و آذین‌بندی‌ها
تزئینات و آذین‌بندی‌ها نیز بخشی از آداب و رسوم جشن‌های بهاری در گیلان هستند. مردم با استفاده از گل‌ها، برگ‌ها و دیگر عناصر طبیعی، خانه‌ها و معابر را تزئین می‌کنند. این تزئینات نمادی از زیبایی و شکوه طبیعت بهاری و استقبال از سال نو با شادی و سرور است. تزئینات محلی و استفاده از الگوهای سنتی در آذین‌بندی‌ها، به جشن‌ها جلوه‌ای خاص و زیبا می‌بخشند.
جشن‌های محلی و روستایی
علاوه بر جشن‌های معروف و عمومی، در بسیاری از روستاها و مناطق محلی گیلان نیز جشن‌های بهاری خاصی برگزار می‌شود. این جشن‌ها که با آداب و رسوم ویژه هر منطقه همراه است، فرصتی برای نمایش و حفظ فرهنگ محلی و تقویت پیوندهای اجتماعی در سطح روستاها و محلات فراهم می‌کند. مراسم‌های محلی مانند «جشن چای» در برخی روستاهای گیلان، نمونه‌ای از این جشن‌ها هستند که با حضور گسترده مردم و با برنامه‌های متنوع فرهنگی و هنری برگزار می‌شوند.
جشن‌های بهاری در گیلان، با آداب و رسوم خاص و منحصر به فرد خود، نمایانگر فرهنگ غنی و تاریخ طولانی این منطقه هستند. از نوروز و چهارشنبه‌سوری گرفته تا سیزده‌بدر و جشن گل‌گلاب، هر یک از این جشن‌ها با شکوه و عظمت ویژه‌ای برگزار می‌شوند و نشان‌دهنده اهمیت و ارزش ویژه‌ای است که مردم گیلان برای فصل بهار و تجدید حیات طبیعت قائل هستند.
استفاده از خوراکی‌ها و شیرینی‌های محلی، موسیقی و رقص‌های سنتی، تزئینات و آذین‌بندی‌ها و نقش بزرگان و ریش‌سفیدان، همگی به این جشن‌ها جلوه‌ای خاص و زیبا می‌بخشند و نشان‌دهنده فرهنگ و هویت قومی این دیار هستند. این آداب و رسوم نه تنها به تقویت پیوندهای اجتماعی و خانوادگی کمک می‌کنند، بلکه به حفظ و انتقال ارزش‌های فرهنگی و تاریخی به نسل‌های آینده نیز کمک می‌کنند.
جشن‌های بهاری در گیلان فرصتی است برای نمایش زیبایی‌ها و شکوه‌های این منطقه و تجربه لحظاتی شاد و به‌یادماندنی در کنار خانواده و دوستان.
